مدارس در آلمان از مهم‌ترین ارکان‌های تعلیم و تربیت کودکان بوده و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. سیستم اموزشی المان بسیار پیشرفته، مجهز و مقرون به صرفه بوده و عموم را به تحصیلات آکادمیک دعوت می‌کند. در حال حاضر 32206 مدرسه و 422 موسسه آموزش عالی در آلمان وجود دارد. بهتر است بدانید که همه کودکانی که در آلمان زندگی می کنند باید از سن 6 تا 18 سالگی به مدرسه بروند. قوانین سیستم آموزشی مدارس آلمان بسته به هر ایالت متفاوت است. از مهم‌ترین ویژگی‌های مثبت آلمان این است که مدرسه های دولتی آن رایگان هستند. البته، علاوه بر مدارس دولتی، مدارس خصوصی و بین المللی نیز از گزینه‌های روی میز بوده و دانش‌آموزان بسیاری را جذب می‌کنند. اما این مدارس شهریه بالایی داشته و معمولا گران هستند.
در سال تحصیلی 2020-2021 دولت آلمان برنامه‌ای جهت پوشش آموزشی تمامی کودکان ارائه داد. در این سال، 32 هزار مدرسه در سراسر آلمان به کودکان 6-7 ساله خدمات تحصیلی ارائه داد. نیمی از این دانش‌آموزان (47.9 درصد) دبستانی بودند. در مقطع متوسطه 5.6 درصد دانش آموزان راهنمایی پایه‌ای، 5.5 درصد دانش‌آموزان راهنمایی نیمه تخصصی و 9.8 درصد دانش‌آموزان راهنمایی تخصصی تا دیپلم بودند.
 

انواع مدارس در آلمان

همانطور که گفتیم، ایالت‌ها در آلمان مسئولیت وضع قوانین و نظارت بر اجرای آن‌ها در سیستم آموزش و پرورش هستند. بنابراین، واضحا هر ایالت ویژگی‌هایی دارد که ممکن است دیگر ایالت‌ها نداشته باشند. این تفاوت‌ها و مشخصه‌ها مخصوصا در مقطع راهنمایی یا متوسطه بیشتر به چشم می‌آیند. اما به هر صورت، مسیر آموزشی دانش‌آموزان در همه ایالت ها مشابه است. در ادامه با ما همراه باشید تا به معرفی و توضیح این مقاطع و تفاوت‌های آن‌ها با هم بپردازیم.


 

دبستان در آلمان

اولین مقطع مدرسه دبستان است که در ابتدا، همه کودکان به مدت چهار سال در آن تحصیل می‌کنند. البته در ایالت‌های برلین و براندنبورگ این مقطع تا 6 سال به طول می‌انجامد. دانش‌آموزان برای ثبت نام در مدارس در این مقطع بر اساس اصل محل سکونت ثبت نام می‌شوند. به این منظور که باید در دبستان نزدیک محل زندگی خود تحصیل کنند. البته در بعضی ایالت‌های فدرال، والدین می‌توانند مدرسه ابتدایی را برای فرزندان خود انتخاب کنند.
وقتی دانش‌آموزان به کلاس آخر دبستان برسند، نسبت به انتخاب نوع مدرسه متوسطه اول خود تصمیم گیری می‌کنند. معمولا در این مرحله والدین بچه‌ها، دانش آموزان و معلمان جلسات مشاوره برگزار می‌کنند تا بتوانند تصمیم درستی برای کودکان بگیرند. فاکتورهایی که هنگام این تصمیم گیری در نظر گرفته می‌شوند شامل نمرات دوره دبستان و ارزیابی معلمان از نیازها و علایق کودکان هستند.




 

مقطع راهنمایی در آلمان

در برخی از ایالت‌ها دانش‌آموزان اجازه دارند به صورت آزمایشی در کلاس درس مقطع راهنمایی شرکت کنند. سیستم آموزشی مدارس در آلمان در مقاطع متوسطه اول و دوم می‌توانند بسیار متفاوت باشند. انواع مدارس راهنمایی در آلمان به شرح زیر هستند:

• Hauptschulen یا مدارس راهنمایی پایه ای (تا کلاس 9 یا 10)
• Realschulen یا مدارس راهنمایی نیمه تخصصی (تا کالس 10)
• مدارس دارای شاخه های تحصیلی متعدد (در این مدارس می توان به اخذ مدرک پایان تحصیل راهنمایی پایه ای یا نیمه تخصصی نائل گردید)
• Gymnasien یا مدارس راهنمایی تخصصی تا دیپلم (تا کالس 12 یا 13)
• Gesamtschulen یا مدارس عمومی (همراه یا بدون دبیرستان، در این مدارس می توان به اخذ همه نوع مدرک تحصیلی نائل گردید)

در بسیاری از ایالت‌ها انواع متفاوتی از مدارس راهنمایی وجود دارد که از ادغام قوانین و ویژگی‌های مدارس راهنمایی پایه‌ای و مدارس نیمه تخصصی به وجود آمده‌اند. دانش‌آموزان این امکان را خواهند داشت که در این مدارس هم مدرک راهنمایی پایه‌ای و هم مدرک نیمه تخصصی دریافت کنند.

• Mittelschule یا مدرسه متوسطه (بایرن)
• Sekundarschule integrierte oder Sekundarschule یا دبیرستان یا دبیرستان تلفیقی (زاکسن-آنهالت، نوردراین-وستفالن، برلین)
• Regelschule یا مدرسه راهنمایی اصولی (تیورینگن)
• Oberschule یا مدرسه عالی (براندنبورگ، نیدرزاکسن، برمن، زاکسن)
• plus Realschule یا مدرسه راهنمایی اصولی پالس (راینالند-فالتس)
• Stadtteilschule مدرسه منطقه شهری (هامبورگ)
• Regionalschule مدرسه منطقه ای (مکلنبورگ-فورپومرن)
• Werkhauptschule/Werkrealschule مدرسه راهنمایی تخصصی/فنی (بادن وورتمبرگ)
• Gemeinschaftsschule مدرسه جامعه (زارلند، شلسویگ-هولشتاین)

پس از اینکه متوسطه اول به اتمام رسید، نوجوانان وارد مقطع متوسطه دوم می‌شوند تا بتوانند دیپلم عمومی (Abitur) یا دیپلم فنی (Fachabitur) بگیرند. بعد از کلاس 12 یا 13 دانش‌آموزان دیپلم (Abitur) گرفته و می‌توانند وارد دانشگاه شوند. در صورتی که دیپلم شخصی دیپلم فنی باشد، تنها اجازه ورود به دانشگاه‌های علمی کاربردی را خواهد داشت.



 

سیستم نمره دهی در آلمان

سیستم نمره‌دهی آلمان تفاوت‌های بسیاری با ایران دارد. نمرات اعطا شده در سیستم مدارس آلمان از 1 تا 6 متغیر بوده و هر چه نمره شما کمتر باشد، بهتر است؛ به این معنا که 1 نمره بسیار خوبیست، در حالی که 5 و 6 مردود محسوب می‌شوند. این سیستم در دانشگاه‌ها از 1 تا 5 خواهد بود.
 

لباس فرم مدارس آلمان

شاید برایتان جالب باشد بدانید که مدارس آلمان هیچ یونیفرمی ندارند! درواقع از سال 1968 به بعد پوشیدن یونیفرم در مدارس به عنوان یک قانون تلقی نمیشد. اما طبق قانون این کشور دانش آموزان باید پوشش مناسب مدرسه داشته باشند. به صورت کلی، در نظر داشته باشید که پوشش مشخصی برای شرکت در کلاس‌های مدرسه آلمان وجود ندارد. تنها بعضی از مدارس خصوصی ممکن است از دانش‌آموزان بخواهند که یونیفرم‌های خاصی به تن کنند.


 

کتاب‌های درسی مدارس آلمان

کتب درسی مدرسه در هر مقطع متفاوت است. اما به صورت کلی کتب درسی مورد نیاز دانش‌آموزان توسط مدرسه از آلمان سفارش داده شده و طبق نیاز دانش آموزان در چند روز اول به آنها تحویل داده می‌شود. همچنین، فهرستی از نام کتاب‌ها به همراه صورتحساب برای والدین دانش‌آموزان ارسال می‌شود.


 

قوانین مدارس آلمان

• دانش‌آموزان موظف هستند تا سن 18 سالگی 9 الی 10 سال تحصیل تمام وقت به علاوه 2 الی 3 سال تحصیل پاره وقت داشته باشند.
• رفتن به مدرسه در سن 6 سالگی برای کودکان الزامیست.
• در بیشتر ایالت‌ها، کودکان با توجه به اصل محل سکونت در مدارس ثبت نام می‌کنند.
• کلاس‌ها معمولا 45 دقیقه هستند.
• سیستم نمره‌دهی مدارس آلمان از 1 تا 6 است.
• دانش‌آموزان تکلیف خانه نیز خواهند داشت.
• کودکانی که به تازگی وارد آلمان شده‌اند به علت نداشتن دانش زبان آلمانی نمی‌توانند در کلاس‌های عادی مدرسه شرکت کنند. به همین علت دروس آزمایشی ویژه به آنها ارائه می‌شود.

مدارک مورد نیاز برای ثبت نام مدرسه در آلمان

مدارک مورد نیاز اصلی ترین گواهی‌ها برای ثبت نام فرزندان شما در مدارس آلمان هستند:

•  شناسنامه
•  پاسپورت
•  مدرک اقامت

هنگام ثبت نام فرزند شما معاینه پزشکی می‌شود تا نسبت به سلامتی جسم و روان وی اطمینان حاصل گردد. کودکان اسثنائی در مدارس خاص ثبت نام می‌شوند.

ویزای همراه دانش‌آموزی

اگر فرزند زیر 18 سال شما قصد تحصیل در مدارس آلمان را دارد، شما نیز با اخذ اقامت همراه به عنوان والدین ایشان می‌توانید در آلمان اقامت داشته باشید. این ویزا به شما اجازه می‌دهد طی مدت تحصیل فرزندتان در آلمان حضور داشته باشید. در ادامه، به شرایط و مراحل درخواست ویزای همراه برای دانش‌آموزان در آلمان اشاره می‌کنیم:

• فرزند شما باید در یک مدرسه معتبر در آلمان (دولتی یا خصوصی) ثبت‌نام کرده باشد.
• والدین معمولاً برای دانش‌آموزان زیر 18 سال می‌توانند درخواست ویزای همراه کنند.
• والدین یا سرپرستان قانونی باید نشان دهند که منابع مالی کافی برای تأمین هزینه‌های زندگی خود و فرزندشان در آلمان را دارند. همچنین باید مدرکی از وجود محل اقامت مناسب در آلمان ارائه دهند.
• والدین باید بیمه درمانی معتبر برای مدت اقامت خود در آلمان داشته باشند.
• مدارکی مانند شناسنامه یا اسناد رسمی که رابطه خانوادگی (والد-فرزند) را ثابت می‌کند، باید ارائه شود.